Cystoskopia to procedura umożliwiająca bezpośrednią ocenę wnętrza cewki moczowej i pęcherza moczowego za pomocą optycznego przyrządu – cystoskopu. Badanie łączy funkcję diagnostyczną i terapeutyczną, będąc jednym z najważniejszych narzędzi w diagnostyce schorzeń układu moczowego.
Wskazania do wykonania cystoskopii
Cystoskopia jest szczególnie wskazana w przypadku:
- krwiomoczu (makroskopowego i mikroskopowego),
- nawracających infekcji i infekcji o niejasnym podłożu,
- bólów w podbrzuszu i pieczenia przy oddawaniu moczu,
- zaburzeń mikcji (zwężenia cewki, trudności w oddawaniu moczu),
- podejrzeń kamicy pęcherza, polipów, guzów lub nowotworu pęcherza.
Dodatkowo cystoskopia umożliwia usunięcie kamieni, pobieranie biopsji oraz leczenie niewielkich zmian takich jak polipy, nadżerki czy ciała obce.
Rodzaje cystoskopii
- Giętka cystoskopia – wykonywana najczęściej w trybie ambulatoryjnym z użyciem znieczulenia miejscowego (żel). Charakteryzuje się mniejszym dyskomfortem.
- Cystoskopia sztywna – stosowana w procedurach terapeutycznych, biopsji czy usuwaniu zmian; zazwyczaj wymaga sedacji lub znieczulenia ogólnego, szczególnie u mężczyzn.
Cystoskop wyposażony jest w światłowód, kamerę i kanał roboczy do wprowadzania narzędzi pomocniczych.
Przebieg badania
- Przygotowanie pacjenta:
- Wywiad, badanie moczu w celu wykrycia infekcji (UTI),
- Zwykle brak jedzenia przed badaniem – szczególnie przy znieczuleniu ogólnym.
- Właściwe badanie:
- Pozycja pacjenta z rozstawionymi nogami,
- Nałożenie żelu znieczulającego w cewkę moczową,
- Wprowadzenie cystoskopu przez cewkę do pęcherza,
- Napełnienie pęcherza roztworem (sól fizjologiczna) celem lepszej oceny błony śluzowej,
- Ocena śluzówki, wykonanie biopsji lub zabiegów usuwania zmian jeżeli konieczne.
- Czas trwania:
- Od 5–10 minut dla giętkiego cystoskopu do 15–30 minut w przypadku procedur terapeutycznych.
- Anestezja:
- Lokalna dla większości pacjentów; ogólna lub sedacja w przypadku zabiegów terapeutycznych i u mężczyzn ze względu na komfort.
Przygotowanie i powrót do domu
- Jeśli planowane jest znieczulenie ogólne – pacjent pozostaje na obserwacji po zabiegu.
- Najczęściej występuje dyskomfort, pieczenie i krwiomocz przez 1–2 dni.
- Należy pić dużo wody, stosować ciepłe okłady i ewentualnie środki przeciwbólowe (NSAID).
- Antybiotyk profilaktycznie może być przepisany pacjentom wysokiego ryzyka zakażenia.
Powikłania i przeciwwskazania
Powikłania – rzadkie, ale istotne:
- Infekcja dróg moczowych – zdarza się u <5% pacjentów.
- Uszkodzenie cewki lub pęcherza – prowadzące do krwiomoczu lub konieczności interwencji.
- Trudności z oddawaniem moczu – mogą wymagać tymczasowego cewnikowania.
- Bladder spasms, ból podbrzusza, pieczenie przy mikcji – zwykle przejściowe.
Przeciwwskazania:
- Aktywne zakażenie układu moczowego – ryzyko sepsy.
- Ciężka koagulopatia (zaburzenia krzepnięcia).
- Zwężenie cewki uniemożliwiające wprowadzenie instrumentu.
Korzyści diagnostyczne i terapeutyczne
- Bezpośredni wgląd: pozwala identyfikować stany zapalne, nowotwory, polipy, kamienie.
- Precyzyjne leczenie: usuwanie kamieni, guzów, ciał obcych oraz wykonywanie biopsji w jednym zabiegu.
- Krótkie i skuteczne: zwykle procedura jednodniowa, szybki powrót do zdrowia.
Podsumowanie
Cystoskopia to bezpieczne, mało inwazyjne badanie o ogromnym znaczeniu diagnostycznym i terapeutycznym w urologii. Dzięki bezpośredniej wizualizacji i możliwości leczenia podczas tej samej procedury, stanowi złoty standard w diagnostyce chorób pęcherza i cewki. Przygotowanie pacjenta, lokalne znieczulenie oraz nowoczesny sprzęt minimalizują ryzyko powikłań i zwiększają komfort pacjenta.
