Dysplazja stawów to schorzenie polegające na nieprawidłowym rozwoju struktur tworzących staw, najczęściej biodrowy, ale również kolanowy, łokciowy czy barkowy. Zaburzenia dotyczą zarówno powierzchni stawowych, jak i otaczających je więzadeł oraz mięśni, co prowadzi do niestabilności, ograniczenia ruchomości oraz zwiększonego ryzyka uszkodzeń. Choć dysplazja kojarzona jest przede wszystkim z dziećmi, może występować również u dorosłych, zarówno jako wada wrodzona, jak i nabyta.
Czym jest dysplazja stawów?
Dysplazja stawu to nieprawidłowe ukształtowanie elementów stawowych, które powoduje, że kości nie pasują do siebie w sposób optymalny. Najczęściej diagnozowaną formą jest dysplazja stawu biodrowego, w której panewka jest zbyt płytka, aby prawidłowo utrzymać głowę kości udowej. W konsekwencji dochodzi do niestabilności, przeciążeń, a z czasem także do przedwczesnego zużycia stawu i rozwoju zmian zwyrodnieniowych.
Jakie są objawy dysplazji stawów?
Objawy zależą od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania zaburzenia. U niemowląt sygnałem ostrzegawczym może być asymetria fałdów skórnych, ograniczenie odwodzenia nóżek, przeskakiwanie w stawie biodrowym lub nieprawidłowy sposób poruszania się. U starszych dzieci i dorosłych do najczęstszych symptomów należą:
-
ból w okolicy stawu, szczególnie po dłuższym wysiłku,
-
uczucie przeskakiwania lub „wypadania” stawu,
-
sztywność i ograniczenie zakresu ruchu,
-
utykanie lub trudności w chodzeniu,
-
szybciej postępujące zmiany zwyrodnieniowe.
Nieleczona dysplazja stawów może z czasem prowadzić do poważnych dolegliwości bólowych, a nawet konieczności wykonania endoprotezoplastyki.
U kogo najczęściej występuje dysplazja stawów?
Dysplazja stawu biodrowego jest jedną z najczęstszych wad wrodzonych układu ruchu. Częściej diagnozuje się ją u dziewczynek, a do czynników ryzyka należą m.in. ułożenie dziecka pośladkowo, czy małowodzie. Dodatkowo czynnikiem ryzyka bywa duża masa urodzeniowa oraz obciążenia rodzinne. U dorosłych dysplazja może być wynikowością nieprawidłowo leczonej lub niezdiagnozowanej wady w dzieciństwie, ale także konsekwencją urazów, niemiarowej aktywności fizycznej lub chorób wpływających na stabilność stawów.
Do jakiego lekarza zgłosić się z podejrzeniem dysplazji?
Pierwszym specjalistą, do którego warto się udać, jest ortopeda. W przypadku dzieci diagnozą dysplazji często zajmuje się ortopeda dziecięcy lub neonatolog wykonujący USG bioderek w ramach badań przesiewowych. U dorosłych diagnostykę prowadzi ortopeda, który może zlecić/wykonać USG, RTG lub rezonans magnetyczny, aby ocenić stopień uszkodzeń i zaplanować odpowiednie leczenie.
Dysplazja stawów a aktywność fizyczna
Osoby z dysplazją stawów często zastanawiają się, czy mogą bezpiecznie uprawiać sport. Choć niektóre aktywności (zwłaszcza te obciążające stawy, jak bieganie po twardym podłożu czy sporty kontaktowe) mogą nasilać dolegliwości, wiele form ruchu wręcz wspiera stabilizację stawów. Zaleca się szczególnie pływanie, jazdę na rowerze, nordic walking czy ćwiczenia wzmacniające mięśnie głębokie. Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna pod okiem fizjoterapeuty pozwala zmniejszyć ból, poprawić motorykę i opóźnić rozwój zmian zwyrodnieniowych.
Profilaktyka i znaczenie regularnych badań
W przypadku dysplazji stawów kluczową rolę odgrywa profilaktyka, zwłaszcza u najmłodszych. Badanie USG bioder u niemowląt umożliwia szybkie wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do trwałych zmian w stawie. W rodzinach, w których dysplazja występowała wcześniej, szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na czynniki ryzyka i kontrolowanie rozwoju stawów dziecka. U dorosłych profilaktykę stanowi monitorowanie pojawiających się dolegliwości bólowych, dbanie o prawidłową masę ciała oraz unikanie przeciążeń. Wczesne reagowanie pozwala uniknąć poważniejszych zabiegów chirurgicznych w przyszłości.
Czy można wykryć dysplazję u płodu w trakcie ciąży?
Dysplazja stawów nie jest wadą, którą można jednoznacznie zdiagnozować w badaniach prenatalnych. Jednak pewne czynniki obserwowane w trakcie ciąży mogą sugerować zwiększone ryzyko jej wystąpienia. Podczas USG położniczego lekarz może zauważyć ułożenie pośladkowe płodu, małowodzie lub ograniczoną przestrzeń w macicy, co sprzyja niewłaściwemu rozwojowi stawów biodrowych. Choć sama dysplazja nie jest bezpośrednio widoczna na obrazie USG, wykrycie tych czynników pozwala wcześniej zaplanować kontrolę ortopedyczną po narodzinach dziecka. Dlatego tak ważne są regularne badania prenatalne oraz właściwa opieka po porodzie, w tym wykonanie USG bioderek w zalecanym terminie.
Jak wygląda leczenie dysplazji stawów?
Leczenie zależy od wieku pacjenta i stopnia zaawansowania zmian. U niemowląt stosuje się najczęściej nieinwazyjne metody, takie jak szelki Pavlika czy ortezy odwodzące, które pozwalają na prawidłowe ustawienie kości i stymulują rozwój stawu. U starszych dzieci i dorosłych leczenie może obejmować:
-
rehabilitację i fizjoterapię wzmacniającą mięśnie stabilizujące,
-
farmakoterapię łagodzącą ból i stan zapalny,
-
zabiegi ortopedyczne, takie jak osteotomia, artroskopia lub operacyjne pogłębienie panewki,
-
w zaawansowanych przypadkach – wszczepienie endoprotezy stawu.
Wczesna diagnoza dysplazji znacząco poprawia rokowanie i zmniejsza ryzyko powikłań w przyszłości. Dlatego warto zgłosić się do lekarza w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów lub jeśli dysplazja występowała u innych członków rodziny.
Zadbaj o zdrowy rozwój dziecka – wybierz CM Sonokard
Wczesna diagnostyka to klucz do zdrowego rozwoju stawów Twojego dziecka. Regularne USG bioderek pozwala szybko wykryć nieprawidłowości, a w razie potrzeby wdrożyć skuteczne, nieinwazyjne leczenie. W naszym centrum medycznym badania wykonywane są przez doświadczonych specjalistów, z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu, który gwarantuje precyzyjną ocenę stawów biodrowych niemowlęcia. Zapewniamy komfortową atmosferę, krótkie terminy oraz indywidualne podejście do każdego malucha i jego rodziców. Zaufaj profesjonalistom i zadbaj o przyszłą sprawność swojego dziecka. Umów USG bioderek!
